Miasto Gostyń (gmina Gostyń, powiat gostyński, województwo wielkopolskie) nigdy nie miało swojej stacji synoptycznej, czy nawet klimatologicznej, w której dokonywano by pomiarów temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego czy prędkości i kierunku wiatru, o zachmurzeniu nie wspominając. Istniał jednak, co jest bardzo ważne, głównie z hydrologicznego punktu widzenia, posterunek opadowy PIHM (obecnie IMGW-PIB)*. Stąd trudności w charakteryzowaniu warunków klimatycznych miasta, ziemi gostyńskiej czy, jak w moim przypadku, dorzecza Kani i zlewni innych cieków. Na szczęście niedaleko, 34 km na zachód, funkcjonuje Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna (status stacji synoptycznej) Leszno-Strzyżewice (początkowo Leszno-Antoniny). Założono ją w 1957 roku na wysokości 91 m n. Kr.** (rys. 1).
Klimat w rejonie Gostynia można charakteryzować w sposób ilościowy korzystając z dostępnych, najczęściej nieodpłatnie, danych meteorologicznych (obserwacyjnych) gromadzonych w ramach zadań statutowych przez Państwową Służbę Hydrologiczno-Meteorologiczną (PSHM) działającą w strukturach IMGW-PIB. Dane obserwacyjne ze stacji synoptycznej Leszno-Strzyżewice wydają się najbardziej miarodajne z punktu widzenia możliwości opisu warunków klimatycznych Naszego miasta i jego okolic. Przede wszystkim Gostyń i Leszno dzieli nieco ponad 30 km. Oba miasta zlokalizowane są na obszarze Niziny Południowowielkopolskiej, na terenie wysoczyznowym o charakterze rolniczym. Na północy występują elementy krajobrazu młodoglacjalnego (pagórki, jeziora), a na południu staroglacjalnego (równiny, generalnie brak jezior). Teren wykazuje niewielkie zróżnicowanie hipsometryczne. Pomimo tak oczywistej analogii upoważniającej do charakteryzowania klimatu okolic Gostynia na podstawie obserwacji meteorologicznych w Lesznie-Strzyżewicach, większość opracowań wykonanych na zlecenie władz miasta, gminy Gostyń czy powiatu gostyńskiego została oparta na danych ze stacji synoptycznej Poznań-Ławica. Sięganie po dane z tak odległego miejsca wydaje się nie tylko nielogiczne, ale przede wszystkim zbędne. Moim zdaniem wynika albo z niewiedzy, że Leszno-Strzyżewice są dużo bardziej reprezentatywne dla rejonu Gostynia, albo z pójścia na skróty - być może łatwiej pozyskać dane z Poznania (są częściej cytowane, dostępne w Internecie w różnych opracowaniach), a dane z Leszna wymagają większego nakładu pracy. Oczywiście, w obronie można powiedzieć, że między Lesznem a Poznaniem nie ma specjalnych różnic. Owszem, ogólnie warunki klimatyczne są podobne, ale tylko ogólnie. Wiele zależy od tego, jaki poziom szczegółowości i profesjonalizmu nas interesuje. Dla mnie liczy się rzetelność metodyczna i merytoryczna. Stacja synoptyczna Poznań-Ławica zlokalizowana jest w bezpośredniej bliskości ponad półmilionowego miasta, intensywnie się rozwijającego, w dodatku w obszarze o niższych opadach atmosferycznych, szczególnie maksymalnych dobowych, na obszarze pojeziernym itd. Trudno tu znaleźć wyraźną analogię do warunków geograficznych Gostynia.
Dane meteorologiczne dla stacji synoptycznej Leszno-Strzyżewice dostępne są, zależnie od okresu, w:
- rocznikach meteorologicznych i opadowych PIHM (do 1981 roku) - można je znaleźć w bibliotekach poszczególnych oddziałów IMGW-PIB, w bibliotekach uczelnianych (najbliżej UAM, UWr, UP w Poznaniu i Wrocławiu),
- zasobach serwisu IMGW-PIB - Pogodynka.pl (codzienny stan pokrywy śnieżnej, wartości sumy opadów atmosferycznych o różnych kroku czasowym, serwis AGROMETEO***) - dane bieżące, krótka historia; najczęściej dane operacyjne (niezweryfikowane),
- bazach danych w Internecie (np. serwery NOAA-NCDC, OGIMET, TuTiempo.net, freemeteo.com, geodata.us i inne)- wymagają pewnej wiedzy meteorologicznej w zakresie możliwości weryfikacji dostępnych danych oraz ich prawidłowej interpretacji - dostępne lata 1973-dziś.
W związku z tym, że większość wspomnianych źródeł danych meteorologicznych wymaga albo wiedzy meteorologicznej (niekoniecznie specjalistycznej), albo czasu (dotarcia do Poznania, Wrocławia itd.), postanowiłem opracować wybrane dane meteorologiczne, czy też klimatyczne dla Gostynia i okolic (głównie dorzecza Kani). Wykresy, diagramy i inne graficzne formy prezentacji treści można znaleźć tutaj. W przyszłości mogą się również pojawić analizy meteorologiczne poszczególnych lat (raczej hydrologicznych niż kalendarzowych) z podziałem na półrocze zimowe (listopad - kwiecień) i letnie (maj - październik).
Rys. 1. Lokalizacja SHM Leszno-Strzyżewice i ogródka meteorologicznego
na tle zdjęcia lotniczego miasta Leszna z dnia 1 maja 2008 roku
na tle zdjęcia lotniczego miasta Leszna z dnia 1 maja 2008 roku
źródło: opracowanie własne na podstawie zdjęcia lotniczego MGGP Aero (Google Earth);
współrzędne podano w stopniach szerokości i długości geograficznej
_______________________
* - PIHM, czyli Państwowy Instytut Hydrologiczno-Meteorologiczny, dawna nazwa obecnego Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) stosowana w latach 1945-1972.
** - n. Kr. - skrót oznaczający poziom odniesienia układu wysokościowego Kronsztad (60 i 86) obowiązującego w Polsce na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 8 sierpnia 2000 roku ws. państwowego systemu odniesień przestrzennych; w Polsce skrót "n. Kr." jest równoznaczny z "m n.p.m."
*** - serwis AGROMETEO, od dłuższego czasu, nie wyświetla historycznych informacji klimatycznych dla Leszna; warto go jednak monitorować, bo z pewnością będą w końcu dostępne.
