środa, 24 lipca 2013

Wybrane zagadnienia z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej zlewni rzeki Lutyni

     Rzeka Lutynia jest lewostronnym dopływem Warty, do której uchodzi w km 332. Jej zlewnia zajmuje powierzchnię 561 km2. W swej południowej i centralnej części obejmuje Wysoczyznę Kaliską (88% powierzchni zlewni), a w północnej Równinę Rychwalską (9%), a także Wał Żerkowski, Kotlinę Śremską i Dolinę Konińską (rys. 1).


Rys. 1. Regionalizacja fizycznogeograficzna wg Kondrackiego - mezoregiony zlewni Lutyni
źródło: oprac. własne na podstawie [4,5]*
Odwzorowanie Pseudo Merkator, elipsoida WGS84

Wybrane zagadnienia hydrograficzne

     Długość rzeki Lutyni wynosi około 63 km, a maksymalna długość jej zlewni około 56 km. Średnia szerokość zlewni to około 9 km. Wartości wskaźnika wydłużenia i kolistości są zbliżone i wynoszą odpowiednio 0,4 i 0,3. Całkowita długość cieków podstawowych w granicach przedmiotowej zlewni nie przekracza 200 km, co oznacza średnią gęstość sieci tych cieków 0,3 km/km2.
Aktualnie zlewnia rzeki Lutyni jest niekontrolowana pod względem hydrologicznym, tj. IMGW-PIB nie prowadzi obserwacji stanów wody. Dawniej funkcjonowały jednak dwa posterunki wodowskazowe:
- w rejonie wsi Bachorzew (most w ciągu drogi nr 443) - km 29+200 (A = 223 km2),
- w rejonie wsi Raszewy (most w ciągu drogi między Raszewami i Przybysławem) - km 11+900 (538 km2) (rys. 2).

Rys. 2. Wybrane elementy i obiekty hydrograficzne zlewni rzeki Lutyni
źródło: oprac. własne na podstawie [4,5]*
Odwzorowanie Pseudo Merkator, elipsoida WGS84

Posterunek wodowskazowy Bachorzew zlokalizowany w km 29+200 biegu rzeki założono w 1892 roku. Obserwacje stanu wody prowadzono do roku 1932, a następnie od początku roku kalendarzowego 1939 do pierwszych dni II wojny światowej. Po około rocznej przerwie obserwacje zostały wznowione (X 1940 r.) i trwały do końca lat 60. XX wieku.
Zero wodowskazu wynosiło początkowo 92,5 m n. Kr. W 1955 roku, w związku z obniżaniem się dna rzeki, zdecydowano o obniżeniu rzędnej około 1 metr (91,4 m n. Kr.). Aktualnie pod mostem nie ma już żadnej łaty wodowskazowej - zostały po nich tylko ślady na filarach. Wizja przeprowadzona 21 lipca 2013 roku wskazuje na ciągłe obniżanie się dna rzeki, bowiem stan wody wynosił około 65 cm, a więc był niższy od NNW (absolutnie najniższy stan wody), a zmierzona wartość natężenia przepływu 0,48 [m3/s], wg krzywej H-Q, odpowiada stanowi około 120 cm.
W Bachorzewie wodowskaz składał się z dwóch łat: niższej wyskalowanej od 60 do 360 cm oraz wyższej od 360 do 540 cm [1] (rys. 3).

Rys. 3. Prawdopodobne rozmieszczenie łat wodowskazowym na posterunku Bachorzew
Wartości stanu wody podano w centymetrach
źródło: fot. własne

Posterunek wodowskazowy Raszewy zlokalizowany w km 11+900 biegu rzeki Lutyni funkcjonował od I połowy XX wieku, natomiast rok założenia wodowskazu jest nieznany. Publikowanie wyników obserwacji prowadzono od 1940 roku. Posterunek zlikwidowano w 1991 roku. Rzędną zera wodowskazu ustalono w 1962 roku na 73,8 m n. Kr. [1] (rys. 4).


Rys. 4. Łata wodowskazowa (częściowo zniszczona) w profilu wodowskazowym Raszewy
źródło: fot. własne

Przepływ średni roczny w wieloleciu

     Przepływ średni roczny w wieloleciu jest podstawową charakterystyką hydrologiczną zlewni. Biorąc pod uwagę fakt, że Lutynia była ciekiem kontrolowanym, SSQ można obliczyć korzystając z danych opublikowanych w Rocznikach hydrologicznych wód powierzchniowych [2] udostępnianych nieodpłatnych do roku 1983. Według zgromadzonych danych średni roczny przepływ w latach 1951-1983 wyniósł około 1,80 [m3/s], co oznacza 3,3 [l/s km2]. Według mnie SSQ dla lat 1951-2010 wynosi około 1,60 [m/s].
Największe wartości przepływu średniego miesięcznego występują w czasie hydrologicznej zimy (XI-IV) - ponad 2,5 m3/s, a najmniejsze w czasie hydrologicznego lata (V-X) - niespełna 1 m3/s (rys. 5).

Rys. 5. Hydrogram przepływu rzeki Lutyni w profilu wodowskazowym Raszewy (km 11+900, A = 538 km2)
w latach 1951-1983
źródło: oprac. własne na podstawie [2]

Wysoka wielka woda (WWW) i przepływ absolutnie najwyższy (WWQ)

     Od początku obserwacji prowadzonych w profilu wodowskazowym Bachorzew, najwyższy stan odnotowano 11 lutego 1941 roku (382 cm). Drugi najwyższy stan, 374 cm wystąpił 23 maja 1939 roku. Zatem WWW roztopowe i opadowe były porównywalne. Podane stany odnoszą się do rzędnej "0" wodowskazu ustalonej na 91,4 m n. Kr.; w stosunku do pierwotnej rzędnej "0", WWW wyniósł odpowiednio 282 i 274 cm. Według mnie, szacowany przepływ (WWQ) dla WWW roztopowego wynosi około 45 [m3/s], natomiast dla WWW opadowego - 44 [m3/s] co oznacza blisko 200 [l/s km2]. Tymczasem w profilu wodowskazowym Raszewy najwyższy przepływ (wywołany opadami deszczu sięgającymi 70-80 [mm] na dobę [6] zaobserwowano w sierpniu 1985 roku - WWQ osiągnęło około 35 [m3/s] i niewykluczone, że w profilu Bachorzew przepływ zbliżył się do WWQ z lat 1939, 1941. Jednocześnie I połowa lat 80. XX wieku charakteryzował się wyjątkową "kumulacją" najwyższych obserwowanych przepływów. W latach 1979-1983, a później w 1985 roku, wystąpiło aż 5 fal wezbraniowych o kulminacji przewyższającej 20 [m3/s], co nie zdarzyło się od 1951 roku. Najprawdopodobniej podobna sytuacja miała miejsce w I połowie lat 40. XX wieku [2].
Widać zatem, że przepływy wysokie zmniejszają się z biegiem rzeki - woda rozlewa się na dnie doliny, dlatego przy pewnej wartości WQ, wzrost natężenia przepływu w Bachorzewie nieznacznie zwiększa natężenie przepływu w Raszewach..

Przepływ absolutnie najniższy (NNQ)

Z powodu ciągłego obniżania się dna i w efekcie wątpliwości w porównywaniu stanów wody w kontekście natężenia przepływu, trudno ustalić jedną wartość NNQ w profilu wodowskazowym Bachorzew. Można przypuszczać, że wyniósł on mniej niż 0,05 [m3/s]. W przypadku Raszew NNQ nieznacznie przekroczył 0,03 [m3/s] [2]. Dla wartości poniżej SNQ często nie obserwowano ciągłości (przyrostu natężenia przepływu) w profilu podłużnym rzeki Lutyni. W okresie funkcjonowania posterunku Bachorzew najniższy zaobserwowany stan wyniósł 96 cm (-4 cm wg pierwotnej rzędnej "0" wodowskazu) i wystąpił na przełomie stycznia i lutego 1955 roku. Równie niskie stany wody odnotowano głównie w czasie hydrologicznego lata (wrzesień, czerwiec) w 1930, 1932, 1949 i 1951 roku [2].

Miarą dynamiki zlewni jest wskaźnik nieregularności przepływów rozumiany jako iloraz WWQ i NNQ. Dla rzeki Lutyni wynosi on około 1000 w profilu wodowskazowym Bachorzew oraz około 500 w profilu wodowskazowym Raszewy.

Ważniejsi użytkownicy wody w zlewni Lutyni

Rzeka Lutynia od lat jest odbiornikiem ścieków wprowadzanych przez różne podmioty gospodarcze, z obszaru powiatu :
- pleszewskiego w ilości około 0,006 [m3/s],
- jarocińskiego w ilości około 0,114 [m3/s].
Zatem rzeka Lutynia powyżej profilu wodowskazowego Raszewy prowadzi średnio 0,120 [m3/s] ścieków [3]. Biorąc pod uwagę fakt istnienia dużych stawów rybnych w rejonie Witaszyc, Żerkowa i Raszew, należy przypuszczać, że natężenie przepływu w profilu wodowskazowym Raszewy jest okresami zaniżone w związku z poborem wody na potrzeby wspomnianych obiektów. Pobór realizowany jest w 80-90% od lutego do kwietnia, a więc przypada na okres występowania największych wartości przepływu średniego miesięcznego. W pozostałych miesiącach pobór, o ile występuje, ogranicza się prawdopodobnie do kilku litrów na sekundę, a nawet mniej. Pozostaje więc bez istotnego znaczenia dla obserwacji wodowskazowych. Zrzut wody realizowany jest na ogół na początku roku hydrologicznego.

Uwaga!
Podany kilometraż może się różnić od stosowanego przez IMGW-PIB, RZGW czy WZMiUW.
Kilometraż ustaliłem samodzielnie na podstawie BDOT.
Jego zmienność wynika z jednej strony z naturalnej zmiany długości cieków
(m.in. meandrowanie i jego konsekwencje), z drugiej ze skali mapy stanowiącej podstawę jego opracowania.
Jak na razie w Polsce nie ma jednego, spójnego i wspólnego kilometraża rzek i innych cieków. Podobnie jest w przypadku powierzchni zlewni (całkowitych i do określonych profilów hydrometrycznych)
- wielkość powierzchni zależy od skali mapy stanowiącej podstawę jej wyznaczenia.


* Źródłem danych hydrograficznych jest Mapa Podziału Hydrograficznego Polski wykonana przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Środowiska i sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
_______________________
Literatura
[1] Ujda K.  (1969): Wodowskazy na rzekach Polski. Część 1: Wodowskazy w dorzeczu Odry i na rzekach Przymorza między Odrą i Wisłą. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności
[2] Roczniki hydrologiczne za lata 1951-1983. IMGW, Warszawa. Wyd. Komunikacji i Łączności.
[3] Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2010. WIOŚ Poznań.
[4] Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. KZGW, IMGW-PIB.
[5] OpenStreetMap
[6] Meteo Monitor IMGW-PIB

poniedziałek, 22 lipca 2013

Szacowanie natężenia przepływu w warunkach silnego zarastania i wielokierunkowej antropopresji na przykładzie rzeki Dąbrocznej w profilu wodowskazowym Słupia Kapitulna

      Rzeka Dąbroczna jest prawostronnym dopływem Orli, do której uchodzi w km około 19,6. Całkowita powierzchnia zlewni tego cieku wynosi około 237 km2 [2] (rys. 1).
Rys. 1. Mapa lokalizacyjna profilu wodowskazowego Słupia Kapitulna
i profilu hydrometrycznego Kołaczkowice na rzece Dąbroczni
źródło oprac. własne na podstawie [2, 7]*
Odwzorowanie Pseudo Merkator, elipsoida WGS84

      Kilkadziesiąt lat temu Dąbroczna była ciekiem kontrolowanym pod względem hydrologicznym - Państwowa Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna posiadała własny wodowskaz w pobliżu miejscowości Słupia Kapitulna, w km 7,4 biegu rzeki (lewy brzeg, w dół od mostu w ciągu drogi Rawicz - Słupia Kapitulna). Łata wodowskazowa była wyskalowana od 200 do 480 cm. Według roczników hydrograficznych wodowskaz założono w 1888 roku. Obserwacje stanu wody były nieciągłe. Stany opublikowane kończą się na roku 1931. W 1955 roku wznowiono obserwacje wodowskazowe, jednak już 8 lat później zostały wstrzymane, jak się okazało tylko na chwilę, bowiem na wniosek i potrzeby Komitetu Przeciwpowodziowego, od lutego 1964 roku kontynuowano odczyty z łaty wodowskazowej. Ostatecznie jednak, z końcem lat 60., obserwacje przerwano na stałe [1].
    Od momentu założenia wodowskazu do lat 60. XX wieku rzędna "0" została zmieniona co najmniej raz. Początkowo wynosiła ona 89,3 m n. Kr., a zmianie uległa najprawdopodobniej w czasie II wojny światowej - rzędną obniżono o około 2 metry. W 1955 rzędna "0" wodowskazu ustalono na 87,1 m n. Kr. [1].
     Aktualnie łata wodowskazowa wyskalowana jest od 200 do 350 cm, chociaż biorąc pod uwagę istnienie obserwacji stanu wody przekraczających 400 cm, w zaroślach może się znajdować kolejna łata chyba, że została uszkodzona, zniszczona itd. W każdym razie stan ostrzegawczy w profilu wodowskazowym Słupia Kapitulna wynosi 350 cm, a alarmowy 380 cm [5]. W 2010 roku (powódź w lutym-marcu i w maju) stan wody przekraczał 400 cm.

Fot. 1. Profil wodowskazowy Słupia Kapitulna (km 7,7; A = 189,55 km2) na rzece Dąbrocznej
Widok z lewego brzegu. Data wykonania zdjęcia: 2013-07-20, koryto silnie zarośnięte
źródło: fot. własna

Fot. 2. Łata wodowskazowa na rzece Dąbroczniej(profil Słupia Kapitulna)
Data odczytu stanu wody: 2013-07-20, H = 230 cm
źródło: fot. własna

      Stan wody 20 lipca 2013 wyniósł 230 cm, jednak trudno na jego podstawie oszacować natężenie przepływu. Z jednej bowiem strony ów stan wynika z podpiętrzenia wody przez roślinność silnie rozwiniętą w korycie, a z drugiej przez jaz znajdujący się poniżej wodowskazu. Pomiar natężenia przepływu wykonany w miejscowości Kołaczkowice, tj. w km 24,73 biegu rzeki (powierzchnia zlewni A = 79,55 km2) wykazał, że Q = 0,012 [m3/s], w tym prawdopodobnie około 0,005 [m3/s] ścieków pochodzących z oczyszczalnie w Pępowie [4] (fot. 3, rys. 2).

Fot. 3. Profil hydrometryczny na rzece Dąbroczni, w rejonie miejscowości Kołaczkowice (km 24,73)
źródło: fot. własna

Rys. 2. Przekrój poprzeczny powierzchni czynnej koryta rzeki Dąbroczni (km 24,73; A = 79,55 km2)
źródło: oprac. własne na podstawie wyników własnych pomiarów

     Aby uzyskać wartość natężenia przepływu (Q) w profilu wodowskazowym Słupia Kapitulna, należy wykonać ekstrapolację liniową wartości z pomiaru przeprowadzonego w Kołaczkowicach, proporcjonalnie do przyrostu powierzchni zlewni. Trzeba przy tym uwzględnić gospodarkę wodną na odcinku Kołaczkowice - Słupia Kapitulna, czyli w praktyce dodać wartość średniodobową zrzutu ścieków z oczyszczalni w Karolinkach (Miejska Górka) oraz zakładów drobiarskich i cukrowni w Miejskiej Górce [3]. Co prawda należałoby uwzględnić również pobór na potrzeby tzw. Zbiornika Balaton w Miejskiej Górce (fot. 4), ale z powodu braku danych o wielkości poboru, który w okresie letnim, dla tego typu obiektów jest z reguły niewielki, rzędu kilku litrów na sekundę, popełnimy mały błąd w szacowaniu przepływu.

Fot. 4. Główne ujęcie wody dla tzw. Zbiornika Balaton w Miejskiej Górce
Na fotografii 5 przepustów przeprowadzających wodę w czasie stanów średnich wysokich i wysokich
(głównie roztopy wiosenne, ewentualnie śródzimowe).
źródło: fot. własna

Pomiar w profilu wodowskazowym jest bardzo utrudniony z powodu gęstej szaty roślinnej i pracy jazu, które powodują zmniejszenie prędkości przepływu na tyle istotne, że pomiar młynkiem hydrometrycznym tylko z tego powodu mógłby być obarczony błędem przewyższającym samą wartość przepływu.

 
źródło: oprac. własne

      Zatem średni przepływ w profilu Słupia Kapitulna, 20 lipca 2013 roku wyniósł 0,052 [m3/s], tj. nieco ponad ćwierć litra na sekundę z kilometra kwadratowego (0,27 l/s km2). Szacowanie natężenia przepływu na podstawie stanu wody przynosi wartość średnią około 0,23 [m3/s] przy rozrzucie od około 0,040 [m3/s] do ponad 0,500 [m3/s], który wynika ze zmiennych warunków wykonywania pomiarów hydrometrycznych - silne zarastanie i praca jazów prowadzące do spiętrzania wody w czasie hydrologicznego lata z jednej strony oraz stosunkowo swobodny odpływ wody w czasie hydrologicznej zimy, przy znacząco zredukowanej roślinności korytowej i otwartych zastawkach oraz jazach, z drugiej strony. Dąbroczna jest prawostronnym dopływem rzeki Orli kontrolowanej w profilu wodowskazowym Korzeńsko (km ~ 16,00; A ~ 1225 km2), gdzie 20 lipca 2013 roku natężenie przepływu wynosiło 1,1 [m3/s] [5]. Przeliczając tą wartość na powierzchnię zlewni 189,55 km2 w profilu Słupia Kapitulna uzyskujemy 0,17 [m3/s]. Jest to jednak wartość czysto teoretyczna. Wydaje się, że ekstrapolacja wartości zmierzonej w Kołaczkowicach, przy uwzględnieniu wpływu największych użytkowników wody w zlewni poniżej, jest bardziej wiarygodna. Oznacza to jednak, że odpływ jednostkowy w tej części Niziny Południowowielkopolskiej (głównie Wysoczyzna Kaliska) jest bardzo zróżnicowany, o czym świadczą wyniki pomiarów hydrometrycznych prowadzone na ciekach odwadniających północny skłon Wysoczyzny.


* Źródłem danych hydrograficznych jest Mapa Podziału Hydrograficznego Polski wykonana przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Środowiska i sfinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
________________
Literatura
[1] Ujda K.  (1969): Wodowskazy na rzekach Polski. Część 1: Wodowskazy w dorzeczu Odry i na rzekach Przymorza między Odrą i Wisłą. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności.
[2] Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski 
[3] Internetowe materiały RZGW Wrocław z konsultacji społecznych prowadzonych w ramach opracowania Warunków korzystania z wód regionu wodnego
[4] Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Pępowo na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016
[5] Program Ochrony Środowiska dla miasta i gminy Rawicz. proGEO, Wrocław 2006.
[6] Monitor Hydro IMGW-PIB
[7] OpenStreetMap

wtorek, 9 lipca 2013

Wpływ użytkowania wody w zlewni rzeki Kani na wielkość odpływu rocznego na przykładzie ZWiK w Gostyniu

     Zlewnia rzeki Kani zajmuje powierzchnię około 110 km2 [1], chociaż według mnie to 104 km2 (różnica wynika z decyzji o wyłączeniu ze zlewni kilku km2 powierzchni zlokalizowanej na północny-zachód od miejscowości Piaski Wielkopolskie). Z punktu widzenia obliczeń hydrologicznych jest to jednak różnica nieistotna.
     Zasoby wodne zlewni kształtowane są przede wszystkim przez procesy naturalne, a więc dopływ wód podziemnych (częściowo alimentowany opadami atmosferycznymi) oraz spływ powierzchniowy (zasilanie opadowe). W poście poświęconym wartości przepływu średniego rocznego w wieloleciu 1981-2010 przyjąłem, że SSQ naturalny dla rzeki Kani w profilu ujściowym wynosi 0,36 [m3/s] [2], co w skali przeciętnego roku hydrologicznego oznacza odpływ 11,36 mln [m3].
    W przedmiotowej zlewni nie prowadzi się poboru wody z koryta rzeki Kani, m.in. ze względu stan jakościowy (stan zły, klasa V) [3]. Gostyń i okolice zaopatrywane są w wodę podziemną czerpaną z GZWP nr 308 (Główny Zbiornik Wód Podziemnych) - Międzymorenowy Zbiornik rzeki Kani. Natomiast rzeka Kania jest odbiornikiem ścieków ze znacznej części gminy Gostyń oraz częściowo z gminy Piaski Wielkopolskie. Zrzut ścieków oczyszczonych przez ZWiK (Zakład Wodociągów i Kanalizacji) w Gostyniu odbywa się rurą o przekroju 800 [mm], której wylot znajduje się w km 3+250 biegu rzeki Kani (rys. 1). Oczyszczalnia działa od 1981 roku. Początkowo wielkość zrzutu w skali roku nieznacznie sięgała około 1,5 mln [m3], ale z upływem czasu, w związku z rozwojem gminy Gostyń i wzrostem liczby jej mieszkańców, ilość ścieków wzrosła o ponad 50%. Niewykluczone jednak, że maksimum produkcji ścieków i konsumpcji wody przypada na przełom lat 80. i 90. XX wieku. Później, w związku ze wzrostem cen wody i ścieków, pobór wody na mieszkańca i produkcja ścieków uległa zmniejszeniu. W ostatnich latach nie obserwuje się istotnych zmian w ilości produkowanych ścieków.

Rys. 1. Lokalizacja profilu zrzutu ścieków z ZWiK w Gostyniu do rzeki Kani (po lewej)
wraz z fotografią (po prawej) - widok w górę rzeki
źródło: oprac. własne, fot. własna;
wykorzystano podkład arkusza Mapy topograficznej Polski  w skali 1:10 000 (GUGiK)

Zrzut ścieków odbywa się na podstawie PWP (pozwolenie wodnoprawne) wydanego 28 października 2002 roku przez Starostę Gostyńskiego na okres nieco ponad 13 lat (31 października 2015 r.). Zgodnie z treścią tego pozwolenia, ZWiK W Gostyniu może odprowadzać ścieki do rzeki Kani w km 3+250 w ilości nie przekraczającej:

          - 474 [m3] maksymalnie w ciągu godziny,
          - 7 000 [m3] średnio w ciągu doby,
          - 8750 [m3] maksymalnie w ciągu doby,
          - 2 555 000 [m3] maksymalnie w ciągu roku.

Oczyszczalnia nie wykorzystuje z reguły maksymalnych możliwości wynikających z pozwolenia wodnoprawnego [4]. W ciągu ostatnich lat (2000-2010) wielkość zrzutu ścieków kształtowała się następująco*:

- około 0,070 [m3] średnio w ciągu sekundy,
- około 250 [m3] średnio w ciągu godziny,
- około 6 tys. [m3] średnio w ciągu doby,
- około 2,2 mln [m3] średnio w ciągu roku.

    Z powyższych danych wynika więc, że oczyszczalnia pracowała na poziomie około 85% możliwości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Z punktu widzenia rzeki Kani ponad 2-milionowy wzrost wielkości odpływu to znaczny udział (około 20% odpływu naturalnego). W efekcie bowiem odpływ średnioroczny wzrasta z około 0,36 [m3/s] do 0,43 [m3/s]. Najciekawsza sytuacja ma miejsce w szczególnie w czasie lata hydrologicznego, kiedy notuje się najniższe wartości przepływu. Otóż w profilu zrzutu ścieków wartości natężenia przepływu obniżają się do 0,10-0,05 [m3/s], co oznacza, że po przyjęciu ścieków natężenie przepływu wzrasta nawet dwukrotnie. Jak istotne znaczenie dla wielkości przepływu ma zrzut z oczyszczalni ścieków, widać na profilu podłużnym rzeki Kani (rys. 2).

Rys. 2. Profil hydrologiczny (podłużny) rzeki Kani (listopad 2012)
źródło: oprac. własne na podstawie własnych pomiarów hydrometrycznych

     Na rys. 2, poza wyraźnym, skokowym wzrostem natężenia przepływu w rzece Kani (po przyjęciu ścieków z oczyszczalni), zaznacza się niewielki udział zrzutu ścieków z cukrowni w Gostyniu. Jednocześnie widać, że przy przepływach zbliżonych do SNQ (przepływ średni z najniższych rocznych w ujęciu wieloletnim) zrzut z oczyszczalni pełni rolę swoistego dopływu, największego w całej zlewni. Suma natężenia przepływu z wszystkich dopływów rzeki Kani wynosiła w listopadzie 2012 roku niecałe 0,045 [m3/s], a więc była niższa od wielkości zrzutu ścieków z ZWiK w Gostyniu.

     Krótko mówiąc, zrzut oczyszczonych ścieków z ZWiK W Gostyniu do rzeki Kani w km 3+250 powoduje istotny przyrost wielkości natężenia przepływu w ujęciu średniorocznym (o około 20%). W czasie roku suchego udział ten wzrasta do 35%, a w latach wybitnie suchych nawet do 50%. Z kolei w latach hydrologicznych mokrych udział zrzutu ścieków w odpływie obniża się przeciętnie do około 10%. Największy udział, przekraczający okresami 100% wielkości przepływu w profilu bezpośrednio poniżej zrzutu, rejestrowany jest w czasie hydrologicznego lata, ewentualnie podczas niżówki jesiennej, czy zimowej (brak pokrywy śnieżnej, zima mroźna, sucha). Najmniejszy udział (poniżej 5%) notuje się w czasie wezbrań śródzimowych, wiosennych oraz letnich. Poza zrzutem z oczyszczalni ścieków, w zlewni rzeki Kani mamy również zrzut ścieków z innych podmiotów gospodarczych, w tym z cukrowni, ale w skali roku hydrologicznego ich udział w odpływie całkowitym nie przekracza 5%.
_____________________________

* - wartości obliczone na podstawie ogólnie dostępnych opracowań z zakresu ochrony środowiska gminy Gostyń oraz rocznych raportów o stanie środowiska w Wielkopolsce autorstwa WIOŚ w Poznaniu