środa, 12 grudnia 2012

Podsumowanie warunków hydrometeorologicznych dorzecza Kani podczas hydrologicznej zimy 2012

          Niedawno, tj. 31 października 2012, skończył się rok hydrologiczny 2012. W tym okresie prowadziłem pomiary hydrometryczne w dorzeczu Kani oraz doraźnie w zlewni Dąbrówki i rzeki Pogony. W tym poście skupię się jednak na zaprezentowaniu wyników pomiarów oraz scharakteryzowaniu warunków hydrologicznych w dorzeczu Kani.

Początek roku hydrologicznego (listopad 2011) okazał się skrajnie suchy. Na terenie dorzecza Kani nie odnotowano nawet jednego dnia z opadem atmosferycznym. Suma miesięczna wyniosła więc 0 mm. W efekcie przepływ rzeki Kani w profilu km 2+190 zmierzony 1 listopada wyniósł zaledwie 0,15 m3/s, w tym około 0,06 m3/s zrzutu ścieków z oczyszczalni w Gostyniu. Naturalny przepływ wyniósł więc poniżej 0,1 m3/s, co stanowiło około 1/3 średniego rocznego przepływu z wielolecia (SSQ). Przepływ układał się w strefie wody niskiej. Średni miesięczny odpływ ze zlewni wyniósł około 0,15 m3/s.

Opady zbliżone do normy z wielolecia (około 40 mm) pojawiły się w grudniu. Miesiąc okazał się anomalnie ciepły, co zdecydowanie nie sprzyjało przemarzaniu gruntu. Dzięki temu zasoby płytkich wód podziemnych nieznacznie się zwiększyły. Średni miesięczny, szacowany, przepływ w profilu km 2+190 wyniósł około 0,2 m3/s, a odpływ ze zlewni około 0,25 m3/s.

Styczeń przyniósł opady wyraźnie większe od normy (około 180% normy) i średnią miesięczną temperaturę powietrza nieznacznie przekraczającą 0 st. C. Miesiąc był lekko ciepły. Większy mróz pojawił się z nadejściem pogody wyżowej, w ostatniej dekadzie stycznia. Maksymalna wysokość pokrywy śnieżnej wyniosła około 5 cm, a łączny czas jej zalegania nie przekroczył tygodnia. Zasilanie rzeki Kani w wodę opadową był znaczący, natomiast w wodę roztopową marginalny. Pomiar wykonany na początku III dekady miesiąca wykazał Q = 0,32 m3/s, a więc biorąc pod uwagę moment i okoliczności wykonania pomiaru, można przyjąć średni miesięczny przepływ na poziomie 0,3 m3/s, tj. wartość zbliżona do SSQm dla stycznia w latach 1951-2010. Odpływ ze zlewni wyniósł z kolei około 0,35 m3/s.

Luty okazał się nie tylko anomalnie chłodny, za sprawą bardzo mroźnej pogody w pierwszej połowie miesiąca, ale przyniósł również o około 50% wyższą miesięczną sumę opadów. Do połowy miesiąca natężenie przepływu stale się obniżało, m.in. w związku z rozwojem zjawisk lodowych, głównie w Brzezince, Dopływie z Piasków oraz w górnym odcinku Kani. Prawdopodobnie tuż przed odwilżą, tj. 17 lutego, natężenie przepływu wyniosło około 0,2 m3/s. Pomiar wykonany 18 lutego wykazał przepływ rzędu 0,35 m3/s, co wynikało ze wzrostu temperatury (w ciągu dnia) powyżej 0 st. C, opadami deszczu rzędu kilku mm oraz redukcji pokrywy śnieżnej z ponad 10 cm do niespełna 5 cm. Przypuszczalnie kulminacja wezbrania wystąpiła w ciągu dnia, 17 lutego 2012 roku i mogła osiągnąć 2 m3/s. Kolejny pomiar wykonany 19 lutego wykazał przepływ rzędu 0,65 m3/s, związany niemal wyłącznie z opadem deszczu topnieniem kilkucentymetrowej pokrywy śnieżnej zalegającej płatami na obszarze zlewni. W tym samym dniu wykonano pomiar natężenia przepływu w Brzezince - uzyskano wartość około 0,4 m3/s. Ogólnie biorąc, średni miesięczny przepływ rzeki Kani w profilu km 2+190 oszacowano na 0,4 m3/s, a odpływ ze zlewni na około 0,5 m3/s.

Według klasyfikacji Kaczorowskiej, marzec w dorzeczu Kani był bardzo ciepły, ze średnią temperaturą miesięczną rzędu 6 st. C oraz skrajnie suchy z sumą miesięczną opadów rzędu 20% normy miesięcznej. Z tego powodu natężenie przepływu, przez cały miesiąc, ulegało stopniowemu obniżeniu. Pomiar wykonany 3 marca wykazał Q = 0,45 m3/s, 17 marca - 0,35 m3/s, a 24 marca - 0,25 m3/s. Wobec tego średni miesięczny przepływ w profilu km 2+190 wyniósł około 0,35 m3/s, a odpływ ze zlewni około 0,4 m3/s.

Bardzo suchy i bardzo ciepły był kwiecień 2012. Suma miesięczna opadów nieznacznie przekroczyła 20 mm. Wystąpiły tylko dwa dni z sumą opadów, która mogła spowodować zauważalny wzrost natężenia przepływu. Tego miesiąca pomiary wykonano dwukrotnie, tj. 9 kwietnia, kiedy zarejestrowany w profilu km 2+190 przepływ wyniósł 0,25 m3/s oraz 21 kwietnia - gdy zmierzono wartość 0,6 m3/s. Należy przy tym nadmienić, że drugi pomiar wykonano w strefie cofki, spiętrzenia wody powyżej zamkniętej zastawki w km 2+180. Pomiary uzupełniające wykonano więc w km 3+220 (Q = 0,13 m3/s) oraz w rejonie ujścia (Q = 0,3 m3/s). Od drugiej połowy kwietnia zamknięte były wszystkie czynne zastawki w korycie Kani. W efekcie odpływ ze zlewni, z końcem miesiąca, został zredukowany do wartości około 0,15 m3/s. Średni miesięczny przepływ w profilu km 2+190 wyniósł około 0,4 m3/s, a średni odpływ ze zlewni około 0,2 m3/s.

Kwiecień zamyka hydrologiczną zimę trwającą od listopada. W tym czasie średnia temperatura powietrza wyniosła około 3 st. C, a suma opadów około 170 mm. W relacji do wielolecia 1981-2010, hydrologiczna zima 2012 była o około 1 st. C chłodniejsza z około 20% niższą sumą opadów atmosferycznych. Średni odpływ wyniósł około 0,3 m3/s, tj. 75% wartości średniej wieloletniej.